PODGLĄD ATOMU
     
 

Polska Kazimierza Wielkiego otwarta na nowych przybyszów. Żydzi na ziemiach polskich


Wprowadzenie

Żydzi w Polsce
Żydzi zaczęli osiedlać się na terenie Polski na przełomie XI/XII wieku. Legenda wiąże żydowską nazwę Polski - Polin właśnie z tym okresem. Otóż, dwóch uciekających z Niemiec Żydów miało otrzymać cudowny znak, aby zatrzymali się w Polsce. Na kartce, która sfrunęła z nieba, znajdował się napis po lin, to znaczy tu spocznij. Książęta i królowie polscy przyjmowali żydowskich osadników życzliwie i otaczali ich opieką. Pierwszym dokumentem regulującym pobyt ludności żydowskiej w Polsce był statut kaliski wydany w 1264 roku przez księcia Bolesława Pobożnego. Wnuk wspomnianego księcia, król Kazimierz Wielki, rozszerzył statut kaliski na całe Królestwo Polskie. Panowanie króla Kazimierza Wielkiego uważane jest za szczęśliwy okres w historii Żydów na ziemiach polskich.

[na podstawie: Barbara Engelking, Feliks Tych, Andrzej Żbikowski, Jolanta Żyndul. Pamięć. Historia Żydów Polskich przed, w czasie i po Zagładzie. Warszawa 2004.]
Źródło 1. Leopold Löffler, Kazimierz Wielki, 1864 r.
[pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Casimir_the_Great_by_Leopold_L%C3%B6ffler.PNG]
Źródło 2. Jan Matejko, Przyjęcie Żydów przez Bolesława Krzywoustego,1889 r.


[źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Reception_oh_Jews_in_Poland_1096.JPG]

Źródło 3. Wojciech Gerson, Kazimierz Wielki i Żydzi (obraz powstał w 1864 r.)


[źródło: http://en.wikipedia.org/wiki/File:Wojciech_Gerson-Kazimierz_Wielki.jpg]

Źródło 4. Statut wiślicki Kazimierza Wielkiego [fragment]

[…] Wyrażamy więc naszą wolę i postanawiamy, żeby w przyszłości po wszystkie czasy takie same ustawy i postanowienia były uznawane, wykonywane i przestrzegane przez wszystkich […] sędziów, urzędników i ich podwładnych oraz przez resztę naszych poddanych i ziemi naszych mieszkańców. I aby nikt nie ważył się w jakikolwiek sposób samowolnie im się sprzeciwiać pod ciężką gniewu naszego grozą. […]



Źródło 5. Mapa. Polska w czasach Władysława Łokietka i Kazimierza Wielkiego, CARTE



Źródło 6. Widok Krakowa. Drzeworyt z Kroniki norymberskiej Hartmana ( XV w.)


[źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Nuremberg_chronicles_-_CRACOVIA.png]

Źródło 7. Fotografia. Synagoga Izaaka w Krakowie


[źródło: http://pl.wikipedia.org/wiki/Synagoga_Izaaka_Jakubowicza_w_Krakowie]

synagoga – żydowski dom modlitwy


Z widoczną na fotografii synagogą wiąże się ciekawa legenda.

Ubogiemu Ajzykowi Jakubowiczowi przyśnił się skarb ukryty pod starym mostem w Pradze [w Czechach]. Ruszył tam bez zwłoki. Na miejscu okazało się, że mostu strzeże silny oddział wojska i kopanie jest niemożliwe. Ajzyk opowiedział o swoim śnie jednemu z oficerów, obiecując mu połowę zdobyczy. Oficer odrzekł: „Tylko tacy głupcy jak polscy Żydzi mogą wierzyć w sny. Mnie od wielu nocy się śni, że w mieście żydowskim na Kazimierzu w piecu domu biednego Żyda Ajzyka Jakubowicza ukryty jest skarb. Czy myślisz, że jestem tak głupi, by udać się do Krakowa i szukać domu tego Izaaka syna Jakuba?” Ajzyk powrócił natychmiast i, rozebrawszy piec, odnalazł skarb, który dał mu bogactwo. Powiadał potem: „Istnieją takie rzeczy, których szuka się na całym świecie, a znajduje się w swoim własnym domu. Często jednak, żeby się o tym przekonać, trzeba udać się w długą drogę i szukać daleko”.

[na podstawie: Barbara Engelking, Feliks Tych, Andrzej Żbikowski, Jolanta Żyndul. Pamięć. Historia Żydów Polskich przed, w czasie i po Zagładzie. Warszawa 2004.]

Ćwiczenia


Na podstawie źródła 1 i 4.
1. Na zamieszczonych obrazach, wskaż elementy, które przekonują nas, że polscy władcy stanowili prawo dla swoich poddanych.
2. Oceń stosunek władców Polski do ludności żydowskiej osiedlającej się na ziemiach polskich.


Na podstawie źródeł 2 i 3.

Odpowiedz, czy gesty przybyszów świadczą o poszukiwaniu pomocy i opieki ze strony polskich władców.


Na podstawie źródła 7.

W legendzie o skarbie zawarte jest ważne przesłanie. Znajdź je i uzasadnij wagę tych słów.

Praca domowa

Usiądź wygodnie w fotelu. Włącz komputer. Zapraszam na wirtualny spacer po Krakowie.
http://wirtualnyspacer.krakow.pl/#/52619/

Wędrując ulicami miasta możesz trafić także na krakowski Kazimierz.
































Tytuł: Polska Kazimierza Wielkiego otwarta na nowych przybyszów. Żydzi na ziemiach polskich
Opis skrócony: Dowiemy się o początkach osadnictwa żydowskiego na ziemiach polskich. Poznamy legendy opowiadające o przybyszach z dalekich stron Europy, ocenimy postawę króla Kazimierza Wielkiego wobec Żydów osiedlających się w Królestwie Polskim. Zbierzemy informacje na temat śladów obecności Żydów w Krakowie i innych miejscach w Polsce. Porozmawiamy o wspólnych dziejach Polaków i Żydów.
Autor(rzy): Małgorzata Soczewicz
Hasła treści Kazimierz Wielki, Żydzi, statut, synagoga, Kraków
Uwagi metodyczne Lekcja może służyć poznaniu wspólnej historii Polaków i Żydów. Warto budować wśród uczniów postawę tolerancji i przełamywać, niestety, nadal istniejące uprzedzenia i stereotypy. Należy podkreślić rolę Kazimierza Wielkiego jako władcy sprawiedliwego i tolerancyjnego dla swoich poddanych. Zaleca się, aby uczniowie zdobywali jak najwięcej informacji o obecności Żydów w Polsce. Ta wiedza będzie niezwykle przydatna w kolejnych etapach nauki i w rozmowach ze swoimi rówieśnikami w krajach pobytu. Proponuję skorzystanie z map zamieszczonych w powszechnie dostępnych atlasach szkolnych. Na tej lekcji mogą to być mapy: Polska Kazimierza Wielkiego w Atlasie historycznym dla szkół podstawowych (Nowa Era, Warszawa 2012, s. 30) lub w Ilustrowanym atlasie historii Polski (Demart, Warszawa 2006, s. 38).Lekcja może służyć poznaniu wspólnej historii Polaków i Żydów. Warto budować wśród uczniów postawę tolerancji i przełamywać, niestety, nadal istniejące uprzedzenia i stereotypy. Należy podkreślić rolę Kazimierza Wielkiego jako władcy sprawiedliwego i tolerancyjnego dla swoich poddanych. Zaleca się, aby uczniowie zdobywali jak najwięcej informacji o obecności Żydów w Polsce. Ta wiedza będzie niezwykle przydatna w kolejnych etapach nauki i w rozmowach ze swoimi rówieśnikami w krajach pobytu. Proponuję skorzystanie z map zamieszczonych w powszechnie dostępnych atlasach szkolnych. Na tej lekcji mogą to być mapy: Polska Kazimierza Wielkiego w Atlasie historycznym dla szkół podstawowych (Nowa Era, Warszawa 2012, s. 30) lub w Ilustrowanym atlasie historii Polski (Demart, Warszawa 2006, s. 38).
Szacowany MINIMALNY czas na realizację treści atomu (w minutach)
Szacowany MAKSYMALNY czas na realizację treści atomu (w minutach)

 
Materiały udostępniane za pomocą Serwisu można wykorzystywać zgodnie z licencją Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 3.0 Polska,
z wyjątkiem materiałów, które zostały wyraźnie oznaczone jako nieobjęte postanowieniami tej licencji.
Strona współfinansowana przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego z projektu: „Opracowanie i pilotażowe wdrożenie innowacyjnych programów nauczania – zgodnych z polską podstawą programową kształcenia ogólnego – przeznaczonych dla uczniów – dzieci obywateli polskich za granicą”.
Deklaracja dostępnosci